Karadeniz’de Sakin PERŞEMBE

Perşembe’nin gelişi Çarşamba’dan belli olur derler ya eskiler, bende Karadeniz’in Sakin Şehri Perşembe’ye ona en yakın havaalanı olan Çarşamba’dan ulaştım.

Perşembe, Ordu’nun güzel ve yaşanabilir sakin ilçelerinden, limanlarından bir tanesi. Uluslararası Cittaslow belgesine sahip bir Yavaş Şehir burası. Vize’yi (Kırklareli) biraz geri planda tutarsak –Karadeniz’e direk kıyısı olmaması, Kıyıköy Karadeniz kıyısında olması nedeniyle- Perşembe Karadeniz’in ilk Cittaslow ünvanlı kenti.

“Yavaş”layın Perşembe’desiniz

Perşembe, Ordu’nun bir koy yerleşimidir. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Ordu merkez ilçesi Altınordu, batısında Fatsa, güneyinde Ulubey ilçesi bulunmaktadır. Şehir, Kordon Tepe adlı küçük, fakat oldukça dik bir tepenin eteğine kurulmuş.

Eski ismi “Vona” olan şehir Perşembe günleri Pazar kurulduğu için bu isim daha sonradan kendisine verilmiş.

Yerel kalkınma ve markalaşma için önemli bir süreç olan Cittaslow süreci, Perşembe’de 2 yıllık bir uğraşı ile sonuçlanmış ve bu unvana sahip olunmuştur.

Burası adeta Ordu’nun bir yazlıkçı kasabası gibi. Birçok insan buraya yaz tatillerini geçirmek, huzur bulmak ve dinlenmek için geliyor. Bundan sahip olduğu beyaz kumlu ve mavi bayraklı plajı ile Çaka Plajının etkisi büyük olsa gerek. Karadeniz’de çok nadir görülen beyaz kumlu plaj Ordu’da sadece Perşembe ‘de Çaka Plajı’nda bulunuyor. Bu da Ordu’lu ve yakın çevredeki tatilcileri kendine çekiyor.

Yavaş şehirler geçirdikleri ve sahip oldukları süreçlerle yaşanabilir bir kent modeline doğru hareket ediyor. Hem bu unvanı almadan önce gerçekleştirdiği ve sahip olunan imkanlar hem de unvan alındıktan sonra yapılması gereken kriterler ile yerel halkın yaşam kalitesini üst seviyeye çıkartıyor.

Sakin Şehrin Hızlı Belediye Başkanı

Bunu gören vizyon sahibi belediye başkanları olması ne kadar güzel bir gelişme. Perşembe’de bu vizyonu gören ve kentin turizmle kalkınıp, marka olması ve sadece Türkiye ölçeğinde değil dünya ölçeğinde bilinirliğine sahip olması görüşünü savunan bir belediye başkanı ile Cittaslow unvanına sahip olmuş.

Selami Çarkçı

Perşembe’yi Cittaslow markası ile taçlandıran bir belediye başkanıyken 30 Mart 2014 yerel seçimlerinden partisi tarafından aday gösterilmemiş ve belediye başkanlığına veda etmiş bir isim.

Başarılı bir belediye başkanlığı dönemi var. Perşembe’yi ileriye dönük bir vizyon ile markalaştıran, dünyaya açan bir başkan.

Kentin olanaklarını kent çıkarları için kullanan, kentteki rantı yerel halk çıkarına kullanmak için kentlilik bilinci ile hareket eden hatta bu noktada denizlerdeki balık çiftlikleri ile mücadele eden bir belediye başkanı.

Tabi yine Devrim Arabaları filmindeki o meşhur replik çıkıyor sahneye. “Bu ülkede hiçbir başarı cezasız kalmaz.”

(Yerel Seçimlerde kaybeden Sakin Şehirlerin Hızlı Belediye Başkanları Seçimi Neden Kaybetti yazımı buradan okuyabilirsiniz. http://greenstranja.blogspot.com.tr/2014/05/sakin-sehirlerin-hzl-belediye-baskanlar.html )

Perşembe’nin Marka Değerleri

Perşembe, doğa ve kültür değerlerini koruyan, el işlerinden mutfağa geleneksel özelliklerini yaşatan ve sakin kalmayı başaran bir kent olarak karşımıza çıkmaya devam ediyor.

Eskiden Ordu’ya ulaşım için Fatsa’dan sonra Perşembe üzerinden geçen yol kullanılırken, üst yol yapılınca Fatsa’yı Ordu’ya bağlayan tünellerden geçerek gidiliyor. Bu da Sakin Şehrin trafiğini sakinleştirmiş durumda. Burada yaşayan halkta bundan çok memnun.

Yerel halk sakinliği ve yavaşlığı benimsemiş. Cittaslow logosunu sahiplenmiş. Bunun bir ayrıcalık olduğunun farkındalar. Bu nedenle sahildeki çay bahçelerinde küp şeker paketlerinde salyangoz logosu var. Perşembe-Ordu arasında çalışan servis minibüsleri bu logoyu kullanıyor.

Perşembe’nin adının önüne geçen marka isimleri de var. Turşucu Vonalı Celal ve Uzun Saçlı.

Uzun Saçlı’dan Herkese Çay Yok

Karadeniz’de bir söylem varmış. “Çay Rize’de yetişir Uzun Saçlı’da içilir.”

Uzun Saçlı’nın Çay Bahçesi Perşembe Medreseönü’nde neredeyse uçurumun kenarında, denize karşı nefis bir manzarada. İsmi Nusret Doğan ama saçlarının uzunluğundan dolayı adı Uzun Saçlı kalmış.

Biraz değişik biri. Öyle herkese, tipini beğenmediğine çay yapmıyor. Beğenmediğine çay yapmıyor, mekandan kovuyor. İzinsiz masa birleştirmek bile yasak.  Çay, diğer çay bahçelerindeki gibi bardakla değil. Gidiyorsunuz çayınızı söylüyorsunuz ve siz siparişi verdikten 25-30 dk sonra demleniyor ve demlikle masanıza geliyor. Demliği bitirmeden masadan kalkansanız da fırçayı yiyorsunuz . Çayının sırrının bardakların odun külü ile yıkanması ve çayı soğuk dağ suyu ile odun ateşinde pişirmesinden geldiği söyleniyor.

Anlatılmaz yaşanılacak gibi bir insan Uzun Saçlı. Ordu’nun neresine giderseniz gidin ama mutlaka çay içmeye Uzun Saçlı’ya gidin.

Yumurtanında Turşusu Olur Mu Demeyin

Perşembe’nin bir diğer marka ismi ise Vonalı Celal.

Yaptığı turşuları ile adından çevrede sıkça bahsedilen bir isim. Hemen hemen her şeyin turşusunu bulabileceğiniz bir yer. Kiraz, incir hatta yumurta turşusu bile var.

Hoynat Adası ve Yason Burnu

Perşembe’nin kişisel markaları olduğu kadar doğal ve kültürel güzelliğe sahip değerleri de var. Hoynat Adası ve Yason Burnu Kilisesi bunlardan birileri.

Karadeniz’in tek adası Giresun Adası diye söylenir ama bu yanlıştır. Perşembe de bulunan Hoynat Adası’da vardır. Kıyıya biraz yakın olduğu için es geçiliyor olabilir ama Tepeli Karabataklar burayı es geçmiyor. Çünkü ülkemizde Tepeli Karabatakların tek yuva yaptığı yer burası.

Güneşin Batışının İzlendiği En Güzel Yer

Yason Burnu ve Kilisesi ise görsel bir güzelliğe sahip bir başka değer. Burası aslında bir yarımada. Yason Burnu güneşin doğuşu ve batışının en güzel izlendiği yerlerden bir tanesi. Bölge antik dönemde bir deniz ticareti merkezi işlevi sürdürmüştür. Burada ve Yason Burnu’nda 4 bin yıllık taşlar yontularak yapılmış balık havuzları bulunmaktadır. Yüzey araştırmaları kil yatakları ve eski dönemlerde seramik imalatı ve ticaretinin yapıldığını göstermektedir. Su sporları ve dalgıçlık için çok sayıda turist gelmektedir. Ayrıca define aramaya meraklı yöre halkı burada birçok kez denemeler yapmış. Bu şirin yarımada, yılda 320 gün, güneşin doğuş ve batışını seyir imkânı verir.

Yason Kilisesi bir Rum Kilisesi ve Karadeniz’in deniz kıyısındaki tek kilise yapısı. Her yıl burayı 150 Bine yakın turist ziyaret ediyor. Fakat burası turizm bölgesi ilan edilmediği için yatırım yapmak olanaksız gözüküyor.

Perşembe’nin Turizm Gelişimine Öneriler

Böyle doğal ve kültürel birçok değere sahip olan Perşembe adeta Karadeniz’in hırçın dalgalarında sakinliğini koruyan bir liman özelliğindedir. Sahip olduğu değerleri işlemeyi ve kullanmasını bilen ellerde markalaşma imkanı yakalamıştır.

Bunları koruyarak yanlarına yenilerini de ekleyerek gelişmeye devam edecektir. Hoynat Adası ve Yason Burnu’nun tanıtımı ve kullanılması için biraz daha çaba gösterilmelidir. Burası adeta mavi tur için biçilmiş bir kaftandır.

Perşembe ile Ordu arasındaki karayolu 1945 Yılına kadar yokmuş. Ulaşım deniz yolu ile yapılmaktaymış.

Vali Nafiz ERGİN ‘in Ordu Hatıralarında;

“1933 Senesinde ilk defa otomobille Ordu’dan Fatsa’ya gitme imkanı elde edilmiştir. Bu yoldan Ordu Fatsa arasındaki köyler geniş miktarda faydalanmışlar ve halen de faydalanmaktadırlar. “Ordu’yu Fatsa ve Ünye üzerinden ve sahilden Samsun’a ve kışın kapanan Mesudiye yoluna muvazi olarak dereden bir yolla da sahile bağlamak istedik ve bu mevzuda çalıştık. Ordu Fatsa yolunu aştık. 45-50 kilometre olan bu yol kamilen köy kanununa tevfiken köylüler tarafından açılmıştır. Husisi idareden barut ve silindir gibi masraflar karşılığı olarak az para sarfedilmiştir.” denilmektedir.

(Sıtkı ÇEBİ Ordu Hatıraları Sayfa 57)

Perşembe Limanı’ndan çıkacak gezi tekneleri ve yatlarla Hoynat Adası’na ve Yason Burnu’na yapılacak turistik geziler ve koylarda gelen turistleri serinletecek güzel molalarla güzel bir fırsat yakalanabilir. Bunun için Perşembe, önce Ordu Büyükşehir desteği ile daha sonra ise teşvik edilecek girişimcilerle bu mavi tur olanaklarına sahip olabilir. Gelen yerli ve yabancı turistler için bir çekim merkezi olabilir.

Bisiklet Kenti Perşembe

Birde bisiklet konusunda Perşembe de sahip olunan kültür biraz daha üst seviyelere çıkarılarak şehir içi bisiklet yolları geliştirilmelidir. Orman içerisinde yeni bisiklet rotaları ve yolları keşfedilerek bisiklet turizmi açısından elverişli hale getirilebilir.

Sonuç olarak Cittaslow Perşembe’ye ve Perşembe halkına yaramış diyebiliriz. Ellerindeki imkanları güzel bir şekilde işleyerek dünya pazarına açmış durumdalar. Eskiden sadece Ordu ve yakın çevresinin bildiği bir yer iken şimdi ise dünyanın 161. Sakin Şehri olarak yer alıyor.

Bu vizyonun yerelde yarattığı vizyonun artarak devam etmesini diliyorum. Perşembe bir yavaş şehir olarak hızlıca kalkınmalı, sürdürülebilirliği ve yaşanabilirliği geri plana atmamalıdır.

Dipnot: Perşembe incelemelerim ve Ordu seyahatimde bana muhteşem bir ev sahipliği yapan çok değerli dostum CHP Genel Merkez Gençlik Kolları Yerel Yönetimler Komisyon Başkanı ve Ulusal Gençlik Parlamentosu Yürütme Kurulu Üyesi Ulaş TEPE'ye teşekkürlerimi sunuyorum. Yerel yönetimler konusundaki uzmanlık görüşlerini benimle paylaştı. Perşembe ve Ordu ile ilgili yerel anlamdaki kilit noktalara beni bizzat götürdü ve yerel kaynak noktaları ile buluşturdu. Kendisine minnettarım.
( t: @UlasBaskan )

İsmail METİN

ismail@thrakis.org